Filmy śląsk

Trzech reżyserów, trzy historie, trzy wizje jednej – polskiej rzeczywistości. Bohaterami historii są młodzi ludzie z różnych środowisk i regionów. Ich losy splatają się w jednym miejscu – autobusie do Londynu.

Historia Sylwestra i Loretty - emerytowanego krawca i drag queen, który pięćdziesiąt lat temu wyjechał z Polski, by realizować się w Paryżu. Wbrew złożonej sobie przed laty obietnicy, decyduje się wrócić do rodzinnego górniczego miasteczka, po tym jak dostaje list od nieznanej mu dotąd osiemnastoletniej wnuczki Izy (Julia Chętnicka), w którym prosi go o ratunek dla chorej matki Wioli (Maria Peszek), potrzebującej przeszczepu nerki. Podróż przybiera nieoczekiwany obrót, zmuszając Sylwestra do zmierzenia się z przeszłością.

Akcja filmu rozgrywa się w 1981 roku, na kilka miesięcy przed masakrą górników w Kopalni Węgla Kamiennego Wujek (o której Kutz opowiedział w swoim późniejszym obrazie Śmierć jak kromka chleba). Jej bohaterem jest Tomasz Siwek (Zbigniew Zamachowski) – członek PZPR i pracownik elektrociepłowni, w której zarabia na życie jako nosiwoda. Ponieważ ma dobry kontakt z robotnikami przełożeni proszą go, by szpiegował swoich kolegów – członków Solidarności. Skuszony obietnicą wczasów w Bułgarii Tomasz wyraża zgodę, kiedy jednak trafia na opozycyjny wiec daje się ponieść entuzjazmowi tłumu i przyłącza się do protestów, co nie uchodzi uwadze ani jego partyjnych zwierzchników ani rozpędzającym protestujących milicjantom. W jednej z chwili z donosiciela Siwek staje się niemalże bohaterem opozycji. Jego nielojalność nie pozostaje bez konsekwencji. Już następnego dnia Tomasz zostaje aresztowany. Przesłuchujący go funkcjonariusze obiecują mu wolność, jeśli zdradzi, którzy z robotników wzięli udział w manifestacji. Czy Siwek po raz kolejny zdecyduje się na współpracę?

Przez rok, od 1966 do 1967, Kazimierz Karabasz i Stanisław Niedbalski przyglądali się życiu Franciszka Wróbla. Poprosili go też, aby spisywał wszystkie swoje myśli, odczucia i wydarzenia, które odcisnęły na nim piętno, w pamiętniku. Ów pamiętnik prowadzi nas przez cały ten rok. Widzimy, jak Franek przybywa do OHP, uczy się tam zawodu, poznaje nowych ludzi i ogląda zupełnie inny świat niż w rodzinnej wsi.

Student malarstwa Franek przez przypadek zostaje wplątany w tryby przerażającej totalitarnej machiny. Cała jego wrażliwość i człowieczeństwo zostają poddane ciężkiej próbie. Historia inspirowana jest prawdziwymi wydarzeniami z okresu stanu wojennego i początku lat 80. ubiegłego wieku.

Bercik jest kreatywnym Ślązakiem. Ma niezliczone, często szalone pomysły na biznes, życie i rozwiązywanie problemów. W realizacji tych pomysłów wspiera go pochodzący z Warszawy przyjaciel z wojska, Zbyszek. Na ogół jednak bezwzględna rzeczywistość weryfikuje sens poczynań obu mężczyzn. Przyjaciółka Bercika Anna przygląda się im sceptycznie z boku.

Komedia o „świętej wojnie”, jaka toczy się między kibicami dwóch małomiasteczkowych drużyn piłkarskich. W tej rywalizacji – a rzecz się dzieje na Śląsku, centrum polskiego futbolu – wszystkie chwyty są dozwolone. Nie skąpi się pieniędzy, w pojedynek zaangażowani są zarówno dyrektor kopalni, jak i komendant milicji. Działacze sportowi usiłują „załatwić” wynik meczu w kawiarniach, a gdy „koperty” nie skutkują, uciekają się do różnych forteli. Działacze i kibice zespołu „Naprzód” za wszelką cenę chcą wygrać mecz ze „Spartą”. Wysłana przez nich piękna Gabrysia ma uniemożliwić najlepszemu zawodnikowi „Sparty” Walczakowi udział w meczu. Dziewczyna jednak z wzajemnością zakochuje się w swojej „ofierze”. Po meczu ma odbyć się ich ślub. Wobec takiego obrotu sprawy kibice drużyny „Naprzód” planują porwanie Walczaka. Dopiero pojawienie się podczas meczu na stadionie Gabrysi i Walczaka przechyla szalę zwycięstwa na stronę „Sparty”.

Stefan, jadąc samochodem z dziewczyną, dostrzega wyskakującego z pędzącego pociągu mężczyznę. Na stacji Brzezina zostaje zatrzymany tajemniczy mężczyzna z dwiema marynarkami. Sprawą zajmują się Karbowski i Knyszyn. Przesłuchanie tajemniczego Mikuły ukazuje straszną prawdę.

Film, poprzez pryzmat losów siedmiu braci Basistów walczących o wolność, opowiada o zakończonym klęską powstaniu śląskim z 1920 roku. Kutz pokazuje plebejski charakter powstańczego zrywu oraz takież cechy górnośląskiej kultury (bracia idą do powstania, jakby szli na szychtę w kopalni). Tragizm miesza się w filmie z elementami komediowymi i szczególnym, regionalnym humorem.

Wysoki oficer SS, Helmut Naujocks, pod nadzorem szefa Gestapo przygotowuje pozyskaną z więźniów grupę dywersantów, która po przeszkoleniu ma w polskich mundurach powstańców przeprowadzić atak na radiostację w Gliwicach. Akcja znana z historii jako "prowokacja gliwicka" daje Hitlerowi bezpośredni powód do zaatakowania Polski i rozpoczęcia tym samym Drugiej Wojny Światowej. Film jest wierną rekonstrukcją zarówno przygotowań, jak i samego ataku.